1. Μουσείο Κάστρου Χλεμούτσι
Το Μουσείο Κάστρου Χλεμούτσι/Clermont στεγάζεται στον εσωτερικό περίβολο του ομώνυμου αρχαιολογικού χώρου, στο Δήμο Ανδραβίδας – Κυλλήνης.
Η έκθεση επικεντρώνεται στην ενδιαφέρουσα και κρίσιμη ιστορικά περίοδο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας (13ος-15ος αι. μ.Χ.), στην οποία εντάσσεται και το κέλυφος του μουσειακού χώρου, το κάστρο Χλεμούτσι.
Στόχος της είναι η προβολή της περιόδου της Φραγκοκρατίας στην Ηλεία, μέσω του πλούσιου αρχαιολογικού αποθέματος, που προέρχεται κυρίως από ανασκαφές σε μεσαιωνικές θέσεις της περιοχής.
2. Αρχαιολογικό Μουσείο Ήλιδας
Κατασκευάστηκε κατά το χρονικό διάστημα 2002-2004 και εδώ βρήκαν στέγη τα ευρήματα που προέρχονται από τις συστηματικές ανασκαφές στην αρχαία πόλη, όπως και αυτά που προέρχονται από περισυλλογή, παραδόσεις και σωστικές ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο και γύρω από αυτόν.
Το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο του 3ου αι. μ.Χ. με τα σύμβολα των Μουσών και τους άθλους του Ηρακλή, το μαρμάρινο άγαλμα του Ερμή που προσομοιάζει στον Ερμή του Πραξιτέλους της Ολυμπίας, οι χάλκινες τεφροδόχες υδρίες με τις περίτεχνες λαβές είναι ορισμένα από τα ξεχωριστά εκθέματα του Μουσείου της Ήλιδας.
πηγή http://ilia-olympia.org
3. Αρχαιολογικός χώρος αρχαίας Ήλιδας
Το 19ο αι. περιηγητές εντόπισαν την πόλη της Ήλιδας. Οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο την περίοδο 1911-1914, με διευθυντή τον Otto Walter.
Από το 1960 έως σήμερα η ανασκαφική έρευνα συνεχίζεται κατά περιόδους από την Αρχαιολογική Εταιρεία
Τα κτίρια που αποκαλύφθηκαν ή εντοπίσθηκαν και στη συνέχεια ταυτίσθηκαν σύμφωνα με τις περιγραφές του Παυσανία, είναι τα εξής:
Γυμνάσιο, που δεν έχει ανασκαφεί, αλλά φαίνεται ότι είχε παρόμοιες διαστάσεις με εκείνο της Ολυμπίας (μήκος περ. 200μ.),
Λουτρά, στα δυτικά της αγοράς,
Τέμενος του Αχιλλέα,
Διάφορα μικρά ιερά, ένα τετράγωνο οικοδόμημα με εσωτερική περίστυλη αυλή, όπου οι δεκαέξι Ηλείες γυναίκες ύφαιναν το πέπλο της Ήρας,
ένα τμήμα του περιβόλου του τεμένους της Αφροδίτης,
το θέατρο στα βόρεια της αγοράς.
Το θέατρο κτίσθηκε τον 4ο αι. π.Χ. και υπέστη μετασκευές στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Η λίθινη σκηνή με το προσκήνιο και τα παρασκήνια είναι από τα παλαιότερα της αρχαίας Ελλάδας. Οι θεατές δεν κάθονταν σε κερκίδες αλλά στα πρανή του κοίλου, όπως ακριβώς και στο στάδιο της Ολυμπίας.
Η λειτουργία του θεάτρου διακόπηκε στα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια, όταν επήλθε και ο γενικότερος μαρασμός της πόλης, και στο χώρο του δημιουργήθηκε νεκροταφείο με συστάδες κιβωτιόσχημων και κεραμοσκεπών τάφων.
4. Η Αρχαιολογική Συλλογή της Ήλιδας
Ιδρύθηκε το 1981. Περιλαμβάνει ευρήματα που έφεραν στο φως οι ανασκαφές και χρονολογούνται από την Πρωτοελλαδική έως τη Ρωμαϊκή εποχή. Εκτίθενται αγγεία, αγάλματα, γλυπτά, επιτύμβιες στήλες, πήλινα και λίθινα αρχιτεκτονικά μέλη, ειδώλια, χάλκινα σκεύη, όπλα, νομίσματα, και άλλα μικροαντικείμενα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα χάλκινα "εισιτήρια" θεάτρου με την επιγραφή FA(ΛΕΙΩΝ), που βρέθηκαν σε μεγάλο αριθμό και χρονολογούνται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ., καθώς και τα πήλινα προσωπεία και τα γυναικεία ειδώλια, που αποτελούν εξαίρετα δείγματα ηλειακής κοροπλαστικής.
Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα δύο τμήματα ψηφιδωτών δαπέδων που εκτίθενται στο αίθριο της Αρχαιολογικής Συλλογής. Προέρχονται από μία μεγάλη έπαυλη του 3ου αι. μ.Χ. κτισμένη στα ΝΔ της αγοράς της Ήλιδας. Φέρουν παραστάσεις σε κυκλική διάταξη, οι οποίες στο ένα σχετίζονται με τις εννέα Μούσες, ενώ στο άλλο αναφέρονται στους άθλους του Ηρακλή.
5. Μουσείο Τατάνη στην Αμαλιάδα
Πρόκειται για συμμετρική τετράπλευρη κατασκευή πανταχόθεν ελεύθερη που ακολουθεί τους κανόνες ορθής δόμησης όσον αφορά στις αναλογίες, διατάσεις και πάχος στους τοίχους.
Αποτελείται από τρία επίπεδα: ημιυπόγειο υπερυψωμένο με εξωτερική πρόσβαση, ισόγειο και όροφο. Οι βλάβες που φέρει χαρακτηρίζονται από την εγκατάλειψη, την έλλειψη συντήρησης και καταπόνηση από τον σεισμό.
Κατασκευάστηκε στις αρχές του 1900 και χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία. Χαρακτηρίζεται από έντονα νεοκλασικά στοιχεία. Το κτίριο καλύπτεται από τετράρριχτη κεραμοσκεπή στέγη με κεραμίδια γαλλικού τύπου.
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=6729
6. Μουσείο Μπελογιάννη στην Αμαλιάδα
Η οικία Μπελογιάννη έγινε δωρεά στον Δήμο Ήλιδας από τον γιο του, ενώ λίγο αργότερα χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, η Βουλή των Ελλήνων, ανταποκρινόμενη σε αίτημα του Δήμου Ήλιδας συνεπικουρούμενου από τον γιο του Νίκου Μπελογιάννη, Νίκο Ν. Μπελογιάννη και τη βουλευτή Ηλείας Έφη Γεωργοπούλου-Σαλτάρη, πριν από λίγους μήνες, αποφάσισε να συνδράμει στη διοργάνωση της Μόνιμης Έκθεσης στην οικία Μπελογιάννη, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων την έρευνα, συλλογή, οργάνωση, συντήρηση και τοποθέτηση ιστορικού υλικού που αφορά τη ζωή και τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη, από πλήθος αρχείων, βιβλιοθηκών και συλλογών. Στη Βουλή επίσης δωρήθηκαν από ιδιώτες διάφορα τεκμήρια τα οποία προορίζονται για την Έκθεση
7. Μυκηναϊκοί Τάφοι στη Δάφνη
Στη θέση Λακκαθέλα, είχε εντοπιστεί η ανασκαφή του μυκηναϊκού νεκροταφείου. Ανασκάφηκαν έξι ακόμη θαλαμωτοί μυκηναϊκοί τάφοι, συμπληρώνοντας έτσι τον αριθμό των δώδεκα ανασκαμμένων έως σήμερα στη θέση αυτή. Οι τάφοι ήταν ασύλητοι και απέδωσαν πλούσια ευρήματα σε κεραμική, οπλισμό και κοσμήματα από ημιπολύτιμους λίθους και υαλόμαζα.
Στον Κλαδέο, στη θέση Τρύπες, η μεγάλη πυρκαγιά που αποτέφρωσε φέτος εκτεταμένες δασικές εκτάσεις στην Ηλεία, έφερε στο φως πέντε τάφους στο γνωστό μυκηναϊκό νεκροταφείο, όπου στο παρελθόν είχαν ήδη ανασκαφεί άλλοι έξι. Τα κτερίσματα των τάφων υπήρξαν πολύ πλούσια κυρίως σε κεραμική (βρέθηκαν πάνω από 100 αγγεία σε άριστη διατήρηση), από την οποία ξεχώρισαν μερικά πρωτότυπα σε σχήματα και διακόσμηση ενώ δεν έλειψαν και τα μικροευρήματα, όπως χάνδρες, σφονδύλια, μία χάλκινη πόρπη κ.ά.
Το αρχαίο νεκροταφείο δεν είναι οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος ώστε να θεωρείται επισκέψιμος.
8. Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου Ηλείας
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου, με εκθέματα όλων των ιστορικών περιόδων από όλη την επικράτεια της Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας, άνοιξε τις πύλες του για το κοινό το 2013.
Η έκθεση περιλαμβάνει 1.120 αντικείμενα από όλο το νομό που αφηγούνται την ιστορία της Ηλείας από τα προϊστορικά έως και τα μεταβυζαντινά χρόνια
Εκτίθενται τα ευρήματα των προϊστορικών και τμήμα των ιστορικών χρόνων και αξιόλογα αντικείμενα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής.
9. Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας
Σκοπός του μουσείου είναι να αναδείξει αυτήν τη σχετικά άγνωστη πτυχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και να αποδείξει ότι η τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων λίγο πριν το τέλος του αρχαιοελληνικού κόσμου ήταν εξαιρετικά όμοια με τις απαρχές της σύγχρονης τεχνολογίας μας. Για παράδειγμα οι κοχλίες και τα περικόχλια, οι οδοντωτοί τροχοί και οι κανόνες, οι τροχαλίες και οι ιμάντες, οι αλυσοτροχοί και οι αλυσίδες, οι υδραυλικοί ελεγκτές και οι βαλβίδες, οι προγραμματιστές και οι αυτόματοι πλοηγοί (εξαρτήματα όλα της μηχανής ενός σύγχρονου αυτοκινήτου) είναι μερικά μόνο από τα εφευρήματα των αρχαίων Ελλήνων που αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους της πολύπλοκης τεχνολογίας τους. Αυτά τα κληροδοτήματα, ίδια και αναντικατάστατα, εξακολουθούν και σήμερα να αποτελούν τα δομικά στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας μας, η εξέλιξη της οποίας θα ήταν αμφίβολη χωρίς την ανέξοδη και απροβλημάτιστη υιοθέτησή τους. Απλά χρειάστηκε πάνω από μια χιλιετία ωρίμανσης για να επανακτήσει η ανθρωπότητα αυτήν την αξιοθαύμαστη λησμονημένη τεχνολογία. Η εξερεύνηση αυτής της εποχής που η τεχνολογία αιχμής δεν κατοχυρωνόταν αποδεικνύει περίτρανα πόσα περισσότερα (από όσα νομίζουμε) χρωστά ο σύγχρονος Δυτικός Τεχνολογικός Πολιτισμός στους Έλληνες.
Τα εκθέματα συνοδεύονται από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό (στα ελληνικά και αγγλικά) όπως επεξηγηματικές πινακίδες και γιγαντοαφίσες με πολλές πληροφορίες, αναλυτικά σχέδια, φωτογραφίες και πλήρεις βιβλιογραφικές αναφορές ενώ πολλά από τα εκθέματα είναι διαδραστικά. Υπάρχουν σταθμοί προβολής βίντεο και κινουμένων σχεδίων επίδειξης της λειτουργίας των μηχανισμών καθώς και προβολή ντοκιμαντέρ όπου ο εκθέτης εξηγεί τη λειτουργία και τη σημασία των μηχανισμών. Η έκθεση (ταξινομημένη σε ενότητες) ακολουθεί όλες τις σύγχρονες εκπαιδευτικές αντιλήψεις της Παιδαγωγικής και Μουσειακής Αγωγής ώστε να δρα πολυεπίπεδα ως προς το μέγεθος της αρχαίας ελληνικής τεχνολογικής σκέψης και τεχνικής τόσο στην εκπαιδευτική κοινότητα όλων των βαθμίδων όσο και στο ευρύτερο κοινό. Πολλά από τα εκθέματα και τις μελέτες στις οποίες στηρίζεται η κατασκευή τους έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια και εκθέσεις, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί πολλές θεματικές εκθέσεις του μουσείου στην Ελλάδα και το εξωτερικό από τη γειτονική Κύπρο μέχρι τη μακρινή Αυστραλία.
http://kotsanas.com/
10. Μουσείο Αρχιμήδη
Το μουσείο Αρχιμήδη αποτελεί ένα μοναδικό θεματικό μουσείο επιστήμης και τεχνολογίας στον ελλαδικό χώρο αφιερωμένο στο μεγαλύτερο μαθηματικό, φυσικό, μηχανικό, αστρονόμο και εφευρέτη της αρχαιότητας αλλά και στην ευρύτερη αρχαιοελληνική τεχνολογία της εποχής του.
Ο Αρχιμήδης υπήρξε μοναδική και κορυφαία ιδιοφυία στον πνευματικό κόσμο όλων των εποχών, κληροδότησε στον παγκόσμιο πολιτισμό σπουδαίες πραγματείες στα πεδία όλων των αρχαίων επιστημών και το σημαντικότερο αποτέλεσε το εφαλτήριο για την ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης.
Τα εκθέματα συνοδεύονται από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό (στα ελληνικά και αγγλικά) όπως επεξηγηματικές πινακίδες και γιγαντοαφίσες με πολλές πληροφορίες, αναλυτικά σχέδια, φωτογραφίες και πλήρεις βιβλιογραφικές αναφορές ενώ πολλά από τα εκθέματα είναι διαδραστικά.
https://archimedesmuseum.gr/
11. Αρχαιολογικός Χώρος Επικούρειου Απόλλωνα
Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες της Φιγαλείας είναι ένας από τους σπουδαιότερους και επιβλητικότερους της αρχαιότητας. Αφιερώθηκε στον Απόλλωνα διότι τους βοήθησε να ξεπεράσουν μια επιδημία πανώλης.
Ο ναός υψώνεται στα 1.130 μέτρα, στο κέντρο της Πελοποννήσου, πάνω στα βουνά μεταξύ Ηλείας, Αρκαδίας και Μεσσηνίας και βρίσκεται 14 χλμ. νότια της Ανδρίτσαινας και 11 χλμ. βορειοανατολικά των Περιβολίων.
12. Κάστρο στην Αρχαία Σάμια (Κάτω Σαμικό)
Τα ευρήματα που έχουν βρεθεί μαρτυρούν ότι η ανέγερση του έγινε τον 4ο αιώνα π.Χ. Η ακρόπολη οχυρώνεται από ισχυρό τείχος με πύργους.
Σήμερα τα τείχη μπορούν να γίνουν ορατά και βρίσκονται σε ένα ύψωμα 180 μέτρων βόρεια της λίμνης Καϊάφα. Οι κάτοικοί της λάτρευαν τον Ποσειδώνα.
Στη Νότια πλευρά του Σαμικού υπήρχε η αποκαλούμενη σπηλιά των Ανιγρίδων Νυμφών που ανέβλυζε ιαματικό νερό για τη θεραπεία δερματοπαθειών.
Στη θέση Κλειδί, βόρεια του Σαμικού, ο Doerpfeld το 1908 βρήκε μυκηναϊκά όστρακα και λείψανα κυκλώπειων τειχών.
13. Αρχαιολογικός χώρος Κάτω Σαμικού
Στη δυτικότερη προς τη θάλασσα παραφάδα των υψωμάτων της Σμέρνας, που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Λάπιθον όρος, υπάρχουν τα οικοδομικά λείψανα της αρχαίας πόλεως Σαμίας, Σάμιου ή Σαμικού, που περιβάλλεται από οχυρωματικό πολυγωνικό τείχος, πιθανότατα μακεδονικών χρόνων. Ο περιτειχισμένος χώρος είναι τριγωνικός, μέγιστου μήκους περίπου 500μ. και μέσα σε αυτόν υπάρχουν αναλημματικοί τοίχοι, που συγκρατούν το επικλινές έδαφος. Προς τη θάλασσα πρέπει να βρισκόταν το "σαμιακόν Ποσείδιον" (Στράβων 8,346), το οποίο ήταν το σημαντικότερο ιερό στην περιοχή του Σαμικού. Ο Παυσανίας και ο Στράβων συμφωνούν στην ταύτιση της πόλης Σαμίας προς την ομηρική Ακρόπολη Αρήνη.
14. Αρχαιολογικός χώρος Αίπιδος
Βρίσκεται στην ενδοχώρα, 17 χλμ. ανατολικά (σε ευθεία) από την πλησιέστερη ακτή του Κυπαρισσιακού κόλπου.
Η οχυρωμένη, ελλειπτική και μακρόστενη πόλη περιβάλλεται από μία σειρά τειχών, πιθανώς του 4ου ή 3ου αιώνα π.Χ. και σώζεται στο σύνολό της σε πολύ καλή κατάσταση (σε ορισμένα σημεία γύρω στα 5μ. ύψος).
Η οχυρωμένη πόλη έχει μέγιστο μήκος 660μ. και μέγιστο πλάτος, συμπεριλαμβανομένης της ΒΔ προέκτασης του τείχους, 200μ., ενώ στο υπόλοιπο τμήμα της δεν ξεπερνά τα 100μ. πλάτος.
Στις μέρες μας παρατηρούμε ότι σώζεται τμήμα θέατρου, της σκηνής και του κοίλου.
Διακρίνεται επίσης η "Ακρόπολη" η "Αγορά", όπου βρίσκεται μεγάλη δεξαμενή σκαμμένη στον ασβεστόλιθο και επεμβάσεις (λαξεύματα) στο φυσικό βράχο για διαμόρφωση του χώρου, καθώς και το ανάλημμα του "Ναού". Στο ανατολικό τμήμα υπάρχουν θεμέλια διαφόρων κατασκευών.
Όσον αφορά στο νεκροταφείο της αρχαίας πόλης, διάφορες ενδείξεις το τοποθετούν σε αυχένα ανάμεσα στο λόφο της οχυρωμένης πόλης και σε άλλον μικρότερο, που βρίσκεται λίγες εκατοντάδες μέτρα δυτικότερα.
15. Αρχαιολογικός χώρος Αλίφειρας
Τα ερείπια της αρχαίας πόλης Αλίφειρας βρίσκονται στην κορυφή λόφου (μήκους 800μ. περίπου), που υψώνεται πάνω από το σημερινό χωριό Αλίφειρα (πρώην Ρογκοζιό). Το τείχος που περιέβαλε την αρχαία πόλη και σώζεται πολύ καλά σε ορισμένα σημεία, είναι γνωστό από τους ντόπιους ως το “Κάστρο της Νεροβίτσας”.
Η Αλίφειρα ήλθε στο φως μετά τις ανασκαφές του καθηγητή Αν. Ορλάνδου τα έτη 1932-33 και ταυτίσθηκε με ευκολία προς την αρχαία πόλη, αφού ο Παυσανίας είχε δώσει σαφή περιγραφή της θέσης (Παυσ. VIII, 26.4)
Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:
Το ιερό της Αθηνάς. Ο ναός είναι εκατόμπεδος, μήκους 29,58μ. και πλάτους 10,65μ. με 6x15 δωρικούς κίονες στην περίσταση. Η είσοδος στον ιερό χώρο γινόταν με κλιμακωτό ανάλημμα 14 βαθμίδων. Βόρεια του ναού αποκαλύφθηκαν τα λείψανα του μεγάλου βωμού και σε απόσταση 9μ. δυτικά του βρισκόταν το βάθρο του χάλκινου αγάλματος της Αθηνάς, έργο του γλύπτη Υπατόδωρου. Ο ναός χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ.
Το ιερό του Ασκληπιού. Είναι απλός ορθογώνιος ναός διαστάσεων 6x9μ., κατασκευασμένος από μεγάλους ορθογώνιους λιθόπλινθους. Η είσοδος βρισκόταν προς Α, όπου υπήρχαν δύο κίονες μεταξύ παραστάδων. Στο βάθος του σηκού υπήρχε το βάθρο του λατρευτικού αγάλματος του θεού. Ανατολικά του ναού βρέθηκε ο λιθόκτιστος βωμός. Ο ναός κατασκευάσθηκε πιθανότατα τον 4ο αιώνα π.Χ., συνέχισε όμως να βρίσκεται σε χρήση πολλούς αιώνες αργότερα.
Η κατοικία των ιερέων του Ασκληπιού. Βρίσκεται νοτίως του ναού του Ασκληπιού. Είναι τετράγωνο οικοδόμημα (διαστάσεων 4x4μ.), με εσωτερικό περιστύλιο στην κάθε πλευρά του οποίου υπήρχαν από δύο κίονες.
Τα ταφικά μνημεία. Η νεκρόπολη της Αλίφειρας απλωνόταν στις ανατολικές και νότιες υπώρειες του λόφου. Από τα έξι ταφικά μνημεία που αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές, το σημαντικότερο και καλύτερα σωζόμενο είναι ο ονομαζόμενος "τάφος του Σεθέα", σύμφωνα με τη χαραγμένη επιγραφή στην πρόσοψή του. Ο τάφος αποτελείται από μία υπαίθρια αυλή πλαισιωμένη από δύο τοίχους αντιστήριξης. Η πρόσοψή του είναι ναόσχημη με αέτωμα και πίσω από αυτήν υπάρχουν τέσσερα στενόμακρα διαμερίσματα για την τοποθέτηση των νεκρών.
16. Αρχαιολογικός χώρος Επιταλίου
Η θέση του αρχαίου Επιταλίου βρίσκεται βορειοδυτικά της σημερινής, ομώνυμης κοινότητας. Η ανασκαφή διεξήχθη από τον Π. Θέμελη και έφερε στο φως ρωμαϊκό λουτρό με υπόκαυστα, εργαστήρια, έναν κεραμικό κλίβανο, ένα μεγάλο δημόσιο οικοδόμημα, αγνώστου χρήσης και θεμέλια πολλών οικιών. Όλα ανήκουν στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια.Ανατολικά του αρχαίου Επιταλίου ανασκάφηκε μία μυκηναϊκή οικία με λουτήρα, ενώ στους λοφίσκους της περιοχής, που εποπτεύουν την πεδιάδα της Αγουλινίτσας και τις εκβολές του Αλφειού, είχαν λαξευθεί αρκετοί μυκηναϊκοί τάφοι, που πιθανόν αποτελούσαν το νεκροταφείο του ομηρικού Θρύου.
17. Αρχαιολογικός χώρος Λεπρέου
Το αρχαίο Λέπρεο ήταν κτισμένο στα υψώματα του όρους Μίνθη, σε σημείο από όπου έλεγχε τους δρόμους που συνέδεαν την Ηλεία, τη Μεσσηνία και την Αρκαδία. Λόγω της στρατηγικής της θέσης διεδραμάτισε ηγετικό ρόλο ανάμεσα στις άλλες Τριφυλιακές πόλεις. Η ευημερία της πόλης οφειλόταν στην εύφορη κοιλάδα του Αιπασίου πεδίου στα δυτικά της, που αρδευόταν από άφθονες πηγές, το Θολοπόταμο και, κυρίως, από το μεγάλο ποτάμι Νέδα, που την εποχή εκείνη ήταν πλωτό. Στο σημερινό Κεφαλόβρυσο, στην πλατεία του χωριού, τοποθετείται κατά πάσα πιθανότητα, η ονομαστή πηγή της Αρήνης, από την οποία κυρίως πήγαζε ο Θολοπόταμος.
Η ιστορία του Λεπρέου υπήρξε πολυτάραχη, χαρακτηρίζεται δε από τη συνεχή αντίσταση κατά της κυριαρχίας των Ηλείων, των οποίων υπήρξαν οι σκληρότεροι αντίπαλοι. Στη μάχη των Πλαταιών πήραν μέρος 200 Λεπρεάτες το όνομα των οποίων χαράχθηκε τιμής ένεκεν στη βάση του αγάλματος του Διός στην Ολυμπία και στο Δελφικό τρίποδα.
Το 196 π.Χ. το Λέπρεο μαζί με τις άλλες τριφυλιακές πόλεις εντάσσεται στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, ενώ το 146 π.Χ. οι Ρωμαίοι το προσαρτούν και πάλι στην Ηλεία, που αποτελεί πλέον τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαϊας. Έκτοτε αρχίζει η παρακμή του Λεπρέου, που πιθανόν καταστράφηκε από βαρβαρικές επιδρομές κατά τον μεσαίωνα, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του. Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα γνωστά ανασκαφικά δεδομένα, φαίνεται ότι ο χώρος του Λεπρέου κατοικείτο ήδη στους νεολιθικούς χρόνους. Η αρχαιολογική έρευνα που έγινε από τον αρχαιολόγο κ. Κωνσταντίνο Ζάχο το 1981-82 στο λόφο του Αγίου Δημητρίου, στα ανατολικά του χωριού, αποκάλυψε μία σημαντική προϊστορική ακρόπολη, όπου εκτός από τα λείψανα οικισμού της ΠΕ ΙΙ περιόδου (2600-2000 π.Χ.), βρέθηκαν, στα κατώτερα στρώματα του εδάφους της, ίχνη νεολιθικής κατοίκησης με πλούσια χαρακτηριστική λεπτότεχνη αλλά και χονδροειδή κεραμική.
Η αρχαία πόλη πρέπει να απλωνόταν σε επικλινή πλαγιά βορείως του σημερινού χωριού περιβαλλόμενη από τείχη των οποίων δεν σώζονται σήμερα παρά πενιχρά λείψανα. Η κλασική και ελληνιστική ακρόπολη υψώνεται περί τα 150μ. επάνω από το χωριό, με τείχη που έχουν τετράγωνους πύργους και σώζονται σε ύψος έως και 4μ. Μέσα στην ακρόπολη αποκαλύφθηκαν τα ερείπια ναού κλασικών χρόνων, που αποδίδεται στη θεά Δήμητρα.
Οι σωστικές ανασκαφές που έχουν γίνει κατά καιρούς στο Λέπρεο, έχουν αποκαλύψει πολλούς τάφους διαφόρων τύπων, που χρονολογούνται από τους αρχαϊκούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.
18. Μυκηναϊκό Νεκροταφείο Αγίας Τριάδας Ηλείας
Ερευνήθηκαν συνολικά πενήντα τάφοι, οι οποίοι απέδωσαν σημαντικότατα ευρήματα.
Στη διακόσμηση των αγγείων κυριαρχούν τα ημικύκλια, τα τρίγωνα, τα άνθη, οι κυματοειδείς γραμμές, οι ταινίες κ.ά. Τα εικονιστικά θέματα είναι λίγα.
Το σημαντικότερο είναι η παράσταση πρόθεσης νεκρού, που διατηρήθηκε σε όστρακα κρατήρα. Στα 1500 περίπου ανέρχονται και τα μικροευρήματα που προέρχονται από το νεκροταφείο.
Τα σημαντικότερα είναι: δύο χάλκινες πόρπες, χάλκινες και οστέινες περόνες, ξυράφια, ένα χρυσό περιδέραιο, οκτακόσιες (800) περίπου χάντρες διαφόρων τύπων (από σάρδιο, φαγεντιανή και υαλόμαζα), δύο γραφίδες, δεκατρεις σφραγιδόλιθοι, οκτώ χάλκινα μαχαίρια, πέντε λόγχες δοράτων, αρκετοί οδόντες κάπρου από οδοντόφρακτα κράνη, ένα ξίφος, δύο χάλκινα αγγεία, λίθινη μήτρα κ.ά.
19. Στοά της Ηχούς
Η Στοά της Ηχούς κτίστηκε γύρω στα 350 π.Χ. και αποτελούσε το ανατολικό όριο της Ιεράς Άλτης. Με την κατασκευή της απομονώθηκε το Στάδιο από την Άλτη. Οφείλει το όνομά της στη ακουστική της, εφόσον ο ήχος επαναλαμβανόταν επτά φορές. Για το λόγο αυτό ονομαζόταν και Επτάηχος.
Είναι μήκους 98 μ. και αποτελείται από μία εξωτερική δωρική κιονοστοιχία με 44 κίονες και μία εσωτερική που δεν έχει διευκρινιστεί αν ήταν ιωνική ή κορινθιακή.
Το μνημείο αυτό αποτελείται από μεγάλη λίθινη κρηπίδα, μήκους 20 μ. και πλάτους 4 μ., που στα δύο άκρα της υπήρχαν δύο ιωνικοί κίονες, ύψους 8,89 μ., πάνω στους οποίους ήταν τοποθετημένα τα επίχρυσα αγάλματα του Πτολεμαίου Β΄ (του Φιλάδελφου) και της Αρσινόης. Από το εντυπωσιακό μνημείο σώζεται η λίθινη κρηπίδα και τμήματα των ιωνικών κιόνων. http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=532
20. Αρχαιολογικός χώρος Θεισόας στην Ανδρίτσαινα
Βρίσκεται σε ορεινή περιοχή, ανατολικά της Ανδρίτσαινας, κοντά στο σημερινό χωριό Θεισόα, που παλιά ονομαζόταν Λάβδα. Σε αυτήν τη γεωγραφική περιοχή βρίσκονται αρκετά ερείπια οικιών, διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη ναών καθώς και επιγραφές. Η ακρόπολη της πόλης υψώνεται βορειοδυτικά της σημερινής κοινότητας και περιβάλλεται από ισχυρό τείχος. Το Ολλανδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο έχει ανασκάψει και τμήμα του νεκροταφείου. Οι τάφοι του παρουσιάζουν ιδιομορφίες ως προς την εσωτερική διάταξη των νεκρών και των κτερισμάτων τους.
21. Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας παρουσιάζει τη μακραίωνη ιστορική εξέλιξη του ιερού του Διός της Ολυμπίας ενός από τα λαμπρότερα της αρχαιότητας, κοιτίδα των Ολυμπιακών Αγώνων.
Περιλαμβάνει τη μόνιμη έκθεση ευρημάτων από τις ανασκαφές στον ιερό χώρο της Άλτεως, τα οποία χρονολογούνται από τα προϊστορικά έως και τα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Από το σύνολο των, ανεκτίμητης αξίας, εκθεμάτων σημαντικότερη είναι η έκθεση των γλυπτών, για την οποία είναι κυρίως γνωστό το μουσείο, καθώς και η συλλογή χάλκινων αντικειμένων, που είναι η πλουσιότερη στον κόσμο και απαρτίζεται από όπλα, ειδώλια και άλλα αντικείμενα, ενώ ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα ευρήματα της μεγάλης πηλοπλαστικής.
22. Μουσείο Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αρχαιότητας
Φιλοξενείται στο ανακατασκευασμένο «Παλαιό Μουσείο» της Ολυμπίας. Από το έτος 1888 και για δεκαετίες στεγάστηκαν εδώ οι θησαυροί της Ολυμπίας. Στις συλλογές του παρουσιάζονται πάνω από 400 σημαντικά αρχαία έργα κυρίως από την Ολυμπία αλλά και πολλές ακόμη περιοχές της Ελλάδος. Είναι γνωστό και ως «Σύγγρειο», καθώς ανεγέρθηκε με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού
Το Μουσείο της Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αρχαιότητας φιλοξενεί δεκάδες αρχαία έργα που προέρχονται από το Ιερό του Διός της Ολυμπίας, αλλά και από άλλα Μουσεία της ελληνικής επικράτειας. Τα εκθέματα καλύπτουν μεγάλο χρονολογικό φάσμα, από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. έως και τον 5ο αι. μ.Χ. και μέσα από αυτά παρουσιάζεται η υπερχιλιετής ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων, του μακροβιότερου θεσμού της αρχαιότητας.
23. Μουσείο της Ιστορίας των ανασκαφών της Ολυμπίας
Το μικρό θεματικό Μουσείο παρουσιάζει μέσα από εποπτικό και φωτογραφικό υλικό καθώς και χρηστικά αντικείμενα την ιστορία των ανασκαφών της Ολυμπίας. Αφηγείται μεταξύ άλλων τις πρώτες απόπειρες εντοπισμού και ταύτισης του χώρου, τις πρώτες ανασκαφές που διεξήχθησαν άτυπα από τους Γάλλους επιστήμονες, ενώ αναλυτικά παρουσιάζεται η συστηματική ανασκαφή του Ιερού από το 1875 έως και σήμερα.
24. Θεματικό πάρκο Ελληνικής Μυθολογίας.
Θεματικό Πάρκο Ελληνικής Μυθολογίας στον Πύργο Ηλείας. Για πρώτη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο, γνωστά και φημισμένα τέρατα της Ελληνικής Μυθολογίας παρουσιάζονται σε τρισδιάστατη γλυπτή μορφή με επιβλητικές διαστάσεις. Το Θεματικό Πάρκο Ελληνικής Μυθολογίας συνδυάζει την ψυχαγωγία με την επιμόρφωση για όλες τις ηλικίες, ενώ παράλληλα αποτελεί ιδιαίτερο πόλο έλξης για τα παιδιά.
https://www.tripadvisor.com.gr/Attraction_Review-g677062-d13814640-Reviews-Legends_Of_Greek_Mythology-Pyrgos_Elis_Region_West_Greece.html
25. Αρχαιολογικός χώρος του Κακοβάτου
Σημαντική μυκηναϊκή θέση αποτελεί ο αρχαιολογικός χώρος του Κακοβάτου.
Εκεί ανεσκάφησαν τρεις θαλαμωτοί τάφοι και ένας οχυρωμένος οικισμός.
Η ανασκαφή διεξήχθη στις αρχές του αιώνα (1907-1908) από τον W. Doerpfeld.
Οι τάφοι βρέθηκαν συλημένοι και κατεστραμμένοι από τους κατοίκους, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τους λίθους των θόλων για την παραγωγή ασβέστη. Οι κάτοικοι ονόμαζαν και αποκαλούν ακόμη και σήμερα την περιοχή, "Μάρμαρα" .
Και οι τρείς τάφοι είναι επιβλητικοί, μεγάλων διαστάσεων και μπορούν να συγκριθούν με αργολικά και μεσσηνιακά ανάλογα (τάφοι Ατρέα, Αιγίσθου). Παρά τη σύληση και την εκτεταμένη καταστροφή τους βρέθηκαν αρκετά αντικείμενα το οποία πιστοποιούν τη δύναμη, τον πλούτο και την ευημερία των κατοίκων της εποχής.
•Αμφορείς μεγάλων διαστάσεων με διακόσμηση με θέματα από το θαλάσσιο ή φυτικό κόσμο (αργοναύτες, χταπόδια, άνθη παπύρου, φύλλα κισσού), επηρεασμένοι από την μινωική Κρήτη.
•Χάλκινα ξίφη, χτένια και δισκάρια από ελεφαντόδοντο, χρυσά αντικείμενα, λίθινα αγγεία.
•Ψήφοι από κεχριμπάρι που εισαγόταν από τη μακρινή Βαλτική.
Ο οικισμός ήταν οχυρωμένος με ισχυρό τείχος. Εντός του υπήρχαν πολλές οικίες και ένα κτίριο μεγάλων διαστάσεων και βιοτεχνικού - αποθηκευτικού χαρακτήρα, καθώς βρέθηκαν εκεί αναρίθμητα πιθάρια, πολλά από τα οποία περιείχαν αποξηραμένους καρπούς.
Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τους στίχους της Οδύσσειας οδήγησαν τον Γερμανό αρχαιολόγο να πιστέψει ότι η Πύλος του Νέστορα είχε κτισθεί εκεί.
http://www.gtp.gr/LocInfo.asp?InfoId=9&Code=EGRGILf&PrimeCode=EGRGILf&Level=5&PrimeLevel=5&lng=1
26. Σκιλλουντία
Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το σημερινό χωριό Σκιλλουντία της Ηλείας και απέχει 6 χλμ. από τα Κρέστενα. Οι ανασκαφές οι οποίες έχουν γίνει στην περιοχή έφεραν στο φως αρχικά ένα νεκροταφείο, στο οποίο ανασκάφτηκαν 13 κιβωτιόσχημοι τάφοι κλασικών χρόνων. Εξαιρετικά σημαντική ήταν η αποκάλυψη των ερειπίων δωρικού, περίπτερου ναού του 390 π.Χ.
Εντός των αετωμάτων απεικονίζονταν σκηνές Αμαζονομαχίας και Γιγαντομαχίας. Ο ναός ίσως ήταν κτισμένος από τον Ξενοφώντα και αφιερωμένος στην Άρτεμη ή στην Αθηνά. Αργότερα βρέθηκε ένα ακόμη υστεροκλασσικό νεκροταφείο. Η περιοχή όλη ονομαζόταν κατά την αρχαιότητα Σκιλλουντία.
Στην ευρύτερη σημερινή περιοχή Μακρισίων έχουν ανακαλυφθεί και μνημεία μυκηναϊκών χρόνων.
27. Το Περιβαλλοντικό Μουσείο – Κέντρο Πληροφόρησης Δρυοδάσους Φολόης
Το περιβαλλοντικό Μουσείο Κέντρο Ενημέρωσης Πληροφόρησης Δρυοδάσους Φολόης βρίσκεται στη τοποθεσία Λούτσα της Κοινότητας Κούμανι του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας.
Προβάλλει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του μοναδικού δρυοδάσους (περιοχή Natura) και της ευρύτερης ορεινής περιοχής. Σκοπός του Κέντρου είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας των μαθητών και επισκεπτών της περιοχής σε θέματα που σχετίζονται με το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, αλλά και η προώθηση και υποστήριξη της ανάπτυξης αγροτουριστικών δραστηριοτήτων, η προβολή των φυσικών πόρων της περιοχής (ποτάμια, χλωρίδα, πανίδα)
https://www.arxaiaolympia.gov.gr/to-perivallontiko-moyseio-kentro-pli/
28. Κέντρο Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δίβρης Λαμπεία
Το Κέντρο Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δίβρης «Αρχοντικό Πετραλιά», βρίσκεται στη συνοικία Περδικαράδες του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας.
Αποτελεί ένα σύγχρονο, φιλόξενο, διαδραστικό μουσείο τo οποίο ανοίγει ένα παράθυρο στο λαμπερό φως της Ιστορίας, της Μυθολογίας, της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής της Δίβρης ακόμη και του ιδιαίτερου οικοσυστήματος της. Ένα πολιτισμικό χώρο προβολής της ιστορίας που αποτέλεσε όραμα της οικογένειας του Επαμεινώνδα Πετραλιά.
Στο δεύτερο επίπεδο της οικίας φιλοξενείται μια διαδραστική μακέτα που αναδεικνύει το φυσικό περιβάλλον της βορειοδυτικής Πελοποννήσου.
Στο τρίτο επίπεδο της οικίας, υπάρχουν οι εξής τρείς αίθουσες:
Αίθουσα οικοσυστήματος χλωρίδας-πανίδας
Αίθουσα χωρικού εντοπισμού-γεωλογίας
Αίθουσα πολιτιστικής κληρονομιάς
http://www.arxaiaolympia.gov.gr/to-kentro-politismoy-perivallontos-d
29. Λαογραφικό Μουσείο Ανδρίτσαινας
Το Λαογραφικό Μουσείο της Ανδρίτσαινας ιδρύθηκε από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο Γυναικών Ανδρίτσαινας το 1981.
Το Λαογραφικό Μουσείο σήμερα, στεγάζεται στο Αρχοντικό του Γεωργίου Κανελλοπούλου, πρόκειται για την αναδιαμόρφωση παλαιού αυτόνομου, πέτρινου κτιρίου (1847), με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, στο οποίο αναβιώνει η παράδοση, η τέχνη, και η αρχοντιά των ανθρώπων της Ανδρίτσαινας.
Τα περισσότερα από τα 4.000 εκθέματα του Μουσείου προέρχονται αποκλειστικά και μόνο από την Ανδρίτσαινα και καλύπτουν την χρονική περίοδο 1832-1932.
Ο επισκέπτης στον πρώτο όροφο του αρχοντικού έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει τη μορφή και την οργάνωση της ζωής μέσα σε ένα παραδοσιακό αστικό σπίτι του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα στην Ανδρίτσαινα.
Στον δεύτερο όροφο ο επισκέπτης θα θαυμάσει την εντυπωσιακή και πλούσια συλλογή ανδρικών και γυναικείων τοπικών ενδυμασιών.
Στις συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνονται επίσης εικόνες της μεταβυζαντινής περιόδου (συλλογή οικογένειας), εκκλησιαστικά σκεύη καθώς επίσης και σπάνια έγγραφα 18ου και 19ου αιώνα (προικοσύμφωνα, ξωφύλλια, δημόσια έγγραφα κ.λ.π), πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το 1850 και μετά, πίνακες ζωγραφικής κ΄ λιθογραφίες.
Στους χώρους του Μουσείου περιλαμβάνεται και η αίθουσα προβολών και πολλαπλών χρήσεων η οποία αναδιαμορφώθηκε πρόσφατα με δωρεά του ιδρύματος Μιχελή
http://www.andritsainamuseum.gr/
30. Λαογραφικό Μουσείο – Antroni
Αρχικά θα λειτουργήσει ως ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ΝΠΙΔ) στο πρώην νηπιαγωγείο Αντρωνίου, από αιρετό επταμελές συμβούλιο εποπτευόμενο από το δήμο Λασιώνος και το Υπουργείο Πολιτισμού. Πόροι του θα είναι κυρίως προσφορές και δωρεές από ιδιώτες.
Σκοπός του είναι η διάσωση, η διατήρηση και η εξασφάλιση πάσης φύσης λαογραφικού υλικού της ευρύτερης περιοχής της ορεινής Ηλείας.
Θα καλύπτει διάφορες θεματικές ενότητες, παρουσιάζοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της οικογενειακής, κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής των κατοίκων κατά το πρόσφατο παρελθόν.
Όλα τα αντικείμενα (παραδοσιακά εργαλεία, σκεύη, έπιπλα, ρουχισμός, στολίδια του κορμιού, του σπιτιού, του ναού και της οικιστικής μονάδας, μουσικά όργανα, νομίσματα, έγγραφα, παλιές φωτογραφίες και τόσα άλλα) που αποτελούν μέρος του λαϊκού μας πολιτισμού, μπορούν να συγκεντρωθούν στο Λαογραφικό μας Μουσείο.
Για κάθε έκθεμα θα σημειώνεται η ιστορία των ανθρώπων που το χρησιμοποίησαν, σκιαγραφώντας τους τρόπους ζωής, την τεχνολογία, τα έθιμα, τις παραδόσεις και την τέχνη των κατοίκων της περιοχής.
Με συγκίνηση άνοιξαν οι πατριώτες μας τα κατώγια των σπιτιών τους και απλόχερα μας πρόσφεραν το θησαυρό, που θα αποτελέσει το υλικό της συλλογής του Μουσείου. Κάθε αντικείμενο αφού συντηρηθεί θα βρει τη σωστή του θέση.
https://www.antroni.gr/paradosi/laografiko-mouseio
